Undanfarin fjögur ár hafa tólf fyrirtæki og fjórar rannsóknastofnanir stundað rannsóknir á heilsufarslegum ávinningi ávaxta og grænmetis. Sem hluti af Fruits and Vegetables Value(s) verkefninu komust þeir meðal annars að því að borða ávexti og grænmeti hefur jákvæð áhrif á mannslíkamann í nokkrar klukkustundir. Auk þess hafa verið þróaðar aðferðir til að mæla innihald grænmetis og hafa slík efni fundist í tómötum og káli.
Það hefur lengi verið vitað að ávextir og grænmeti eru góð fyrir heilsuna. Geirinn hefur reynt að nota þessi vísindi í markaðssetningu á vörum sínum í mörg ár. Talið er að ef fólk borðar bara nóg af ávöxtum og grænmeti spari það heilbrigðiskostnað. Til að styrkja heilbrigða ímynd ávaxta og grænmetis er geirinn að kanna leiðir til að festa heilsufullyrðingar við ávexti og grænmeti.
En hafa skilaboðin um að ávextir og grænmeti séu hollt tilætluð áhrif? Finnst fólk þurfa að borða meira? Dijkstra hefur sínar efasemdir. Það rannsakar matarhegðun neytenda.
Mismunur milli íbúa
Áhrif þessara skilaboða eru takmörkuð, segir Dijkstra. Meira menntað fólk og fólk með hærri tekjur, sérstaklega, er móttækilegt fyrir jákvæðum skilaboðum, sagði hún. Í öðrum hópum virðast þeir eiga mun erfiðara með að þyngjast.
Sem dæmi nefnir Dijkstra rannsókn sem gerð var fyrir rúmum tveimur árum meðal unglingsstúlkna í bágstöddum svæðum í Amsterdam. „McDonalds er gott fyrir félagslífið mitt“ er skýrsla barnsins van Heth. Þar segir að þessar stúlkur, sem eru nánast allar of þungar, viti að ávextir og grænmeti eru hollir en hunsa þessa staðreynd.
„Ég lifi núna“
„Ekki borða hollan mat sem bragðast ekki vel því ég er enn á lífi“ eru rök ýmissa stúlkna fyrir óhollustu. „Kjúklingur er lífið,“ segir hann. Og: „Af hverju ættum við að kaupa hollan mat sem er dýr og varla seld á svæðinu? Chili kjúklingur kostar 1 evrur og salat 4 evrur.'
Rannsóknin sýnir einnig að stúlkur kaupa snarl og sælgæti í matvörubúðinni nokkrum sinnum í viku og heimsækja skyndibitaverslanir. Rakarastofa og steiktur kjúklingur eru vinsælar. Á McDonald's sitja þeir alltaf við sama borð þar sem Wi-Fi er sterkast og þaðan sem þeir sjá hverjir koma inn.
Samkvæmt Dijkstra borðar fólk ekki ávexti og grænmeti vegna þess að það líkar ekki við það, það „verður“ að borða það, það líkar við vesenið og það er ekki fáanlegt eða of dýrt. Lektor segir að hollur þáttur ávaxta og grænmetis sé ekki rök fyrir því að meirihluti þjóðarinnar neyti þeirra. Þetta er ekki hinn heilagi gral, það þarf eitthvað meira. '
Auðvelda val
Að meðaltali gera neytendur tvö hundruð máltíðir á dag, 70 prósent þeirra eru hvatvísar. „Þetta þýðir að ef þú vilt selja fleiri ávexti og grænmeti þarftu líka að bjóða meira af þeim,“ segir Dijkstra. Sjálfvirk einföldun á ávaxta- og grænmetisúrvali í versluninni, eins og í „go for Color lab“ verkefninu, hjálpar einnig til við að auka sölu. Í þessu verkefni voru neytendur óbeint hvattir í versluninni til að kaupa ávexti og grænmeti.
Rannsakandi í Amsterdam mælir fyrir hollum hádegismat í skólanum. Ólíkt mörgum öðrum Evrópulöndum veit Holland þetta ekki enn. Æfingin sýnir að vegna þessa byrja börn að borða meira grænmeti og ávexti, sérstaklega í grunnskóla. Svo Dijkstra ráðleggur: "Byrjaðu að bjóða upp á ungur."
Holland hefur áform um að útvega ókeypis skólamáltíðir á viðkvæmum svæðum. Þótt þeir séu knúnir af mikilli verðbólgu um þessar mundir, ekki svo mikið heilbrigðisþáttinn.
Lægra verð
Ávaxta- og grænmetismarkaðurinn þjáist einnig af verðbólgu. Að sögn Dijkstra hefur lægra verð á ávöxtum og grænmeti og hærra verð á óhollum matvælum góð áhrif á söluna. Núverandi gengisfelling peningamagns, að meira eða minna leyti, spilar í hendur ávöxtum og grænmeti.
Verðbólga á ávöxtum í fyrra var 5 prósent, fyrir grænmeti – 10 prósent. Fyrir allar matvörur eru þetta lægstu tölurnar. Sem dæmi má nefna að samkvæmt Hagstofunni er verðbólga á olíu og fitu 35 prósent, en á kjöti aðeins 14 prósent.
Samkvæmt rannsókn á vegum GroentenFruit Huis er lægra verð á ávöxtum og grænmeti mikilvægt fyrir neytendur á verðbólgutímum.
Að sögn Wilko van den Berg, markaðssérfræðings hjá GroentenFruit Huis, hefur sala á lífrænum ávöxtum og grænmeti dregist saman. Og neytendur eru líklegri til að versla í mismunandi matvöruverslunum á tilboðsverði.
Æskileg verðlækkun á ávöxtum og grænmeti er á leiðinni. Ríkisstjórnin ákvað að fella niður virðisaukaskatt af því. Í Haag er nú verið að skoða nákvæmlega hvaða vörur falla undir þessa skilgreiningu. Gert er ráð fyrir að núllhlutfallið taki gildi í fyrsta lagi árið 2024.
Norm fyrir neyslu ávaxta og grænmetis, samkvæmt Næringarmiðstöðinni, er 450 grömm á dag, þar af 250 grömm af grænmeti og 200 grömm af ávöxtum. Að meðaltali borða Hollendingar 300 grömm af ávöxtum og grænmeti. Af hollenskum fullorðnum fá 16 prósent 450 grömm. Þar er einkum um að ræða hóp hámenntaðra og hátekjufólks. Meðalneysla í Evrópu er 350 grömm.